CYBH’lar nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar(CYBE), cinsel temas yoluyla yayılan enfeksiyonlardır. CYBE çok yaygındır ve kolayca yayılır. Bazı CYBE’ler tedavi edilebilir ve iyileştirilebilir, ancak bir kısmının kesin tedavisi yoktur. Gerçekleri bilerek sağlığınızı korumak için adımlar atabilirsiniz.
CYBE nasıl yayılır?
Başka bir kişiyle cinsel ilişkiye giren herkes CYBE kapma riski altındadır. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar semptomlara neden olur ancak belirti göstermeyen tipleri de vardır. CYBE olan bir kişi, deri, cinsel organlar, ağız, rektum veya vücut sıvıları ile temas yoluyla başkalarına bulaştırabilir. Buna vajinal seks, anal seks veya oral seks yoluyla temas dahildir. Herhangi bir belirti göstermeden sağlığınız etkilenebilir.
CYBH’nin belirtileri nelerdir?
Semptomlar vajinal akıntı ve hafif tahrişten, şiddetli ağrıya kadar değişebilir. Bazen ciltte lezyonlar görülebilir. Çoğu zaman, semptomlar yalnızca enfeksiyon bir süre devam ederse ortaya çıkar. Çoğu durumda, erken tedavi ile uzun süreli sağlık sorunları önlenebilir.
CYBE’lere ne sebep olur?
CYBE’lere bakteri veya virüs enfeksiyonları neden olur . Bakterilerin neden olduğu CYBE’ler antibiyotiklerle tedavi edilir . Virüslerin neden olduğu CYBEiçin antiviral ilaçlar mevcuttur, ancak genellikle semptomlar tedavi edilebilir. Herhangi bir semptom olmasa bile, enfeksiyonu teşhis etmek için testler yapılabilir. Test, bir CYBE’niz olup olmadığını bilmenize yardımcı olur, böylece başkalarına bulaşmasını önlemek için adımlar atabilirsiniz.
Kimler en yüksek CYBE riski altındadır?
Aşağıdaki durumlarda CYBE oluşma riski artar:
Birden fazla cinsel partneriniz olduysa
Birden fazla cinsel partneri olan veya olmuş bir partnere sahip olmak
CYBE olan biriyle cinsel ilişkiye girilmişse
CYBE geçmişiniz varsa
Damar içi ilaçlar (damar içine enjekte edilmiş) kullanıyorsanız veya damardan ilaç kullanan bir partneriniz varsa
Kendimi CYBE’lerden nasıl koruyabilirim?
CYBE kapma riskinizi azaltmanın birçok yolu vardır:
Cinsel partnerlerinizi tanıyın.Sizin veya partnerinizin sahip olduğu partner sayısı ne kadar fazlaysa, CYBE kapma riskiniz de o kadar yüksek olur.
Lateks veya poliüretan prezervatif kullanın. Seks yaptığınızda lateks veya poliüretan prezervatif kullanmak enfeksiyon riskini azaltır.
Bazı seks uygulamalarının riski artırdığını bilin. Ciltte tahrişe neden olan cinsel eylemler daha yüksek CYBE riski taşır. Anal seks yüksek risk taşır çünkü rektumdaki dokular kolayca tahriş olabilir. Vücut sıvıları da CYBE taşıyabilir. Enfekte bir kişiyle korunmasız cinsel ilişkiye girmek, CYBE kapma açısından yüksek bir risk oluşturur.
Aşı olun. Hepatit B ve insan papilloma virüsüne (HPV) karşı korunmaya yardımcı olacak aşılar mevcuttur.
En yaygın CYBE’lerden bazıları nelerdir?
Klamidya, bel soğukluğu, genital herpes, Hepatit B, İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) enfeksiyonu, HPV enfeksiyonu, Frengi, Trichomoniasis (Vajinit )
Bel soğukluğu ve klamidya hakkında ne bilmeliyim?
Bel soğukluğu ve klamidyaya bakteriler neden olur. Bu enfeksiyonların genellikle hiçbir semptomu yoktur ancak yine de doğurganlık üzerinde uzun vadeli etkileri olabilir. Semptomlar, enfekte bir kişiyle temastan 2 ila 21 gün sonra ortaya çıkabilir. Bu enfeksiyonlar aynı anda ortaya çıkabilir.
Bel soğukluğu ve klamidya belirtileri: Vajina veya penisten akıntı, ağrılı idrara çıkma veya daha sık idrara çıkma ihtiyacı, pelviste veya karında ağrı, vajinal bölgede yanma veya kaşıntı, vulvanın kızarıklığı veya şişmesi, adet dönemleri arasında kanama, ateşli veya ateşsiz boğaz ağrısı, şişmiş veya genişlemiş lenf düğümleri.
Bel soğukluğu ve klamidya tedavisi hakkında ne bilmeliyim?
Belsoğukluğu tipik olarak bir antibiyotik iğnesi ve ardından antibiyotik hapları ile tedavi edilir. Doktorlar genellikle enfeksiyonun geçtiğinden emin olmak için takip testi önerir. Klamidya antibiyotiklerle tedavi edilir.
Son 60 gün içindeki tüm seks partnerleriniz tedavi edilmelidir. Eşiniz kendi sağlık uzmanını göremiyorsa, sağlık uzmanınızdan eşiniz için bir reçete alabilirsiniz.
Tedavi edilmeyen bel soğukluğu veya klamidya, pelvik inflamatuar hastalığa (PID) neden olabilir . PID, uterus, fallop tüpleri ve yumurtalıkların bir enfeksiyonudur. PID belirtileri ateş, bulantı ve kusma ve karın ağrısıdır. PID kısırlığa ve uzun süreli pelvik ağrıya neden olabilir.
HPV hakkında ne bilmeliyim?
HPV, en yaygın CYBE’lerden biridir. Bazı HPV türleri cinsel temas yoluyla bulaşır. Bazı HPV türleri rahim ağzında kansere yol açabilecek anormal değişikliklere neden olabilir. HPV ayrıca anüs, vulva, vajina, penis, larinks kanseri ile bağlantılıdır.
HPV enfeksiyonunun genellikle hiçbir belirtisi yoktur. Ancak birkaç HPV türü genital siğillere neden olabilir. Siğiller genital bölgenin herhangi bir yerinde görülebilir.
Bazen siğiller kendi kendine geçer. Eğer geçmezse tedavi edilebilir. Siğiller temizlendikten sonra bile HPV vücutta haftalarca veya yıllarca semptomsuz kalabilir.
HPV enfeksiyonu önlenebilir mi?
HPV enfeksiyonunun neden olduğu kanser ve genital siğil riskini önemli ölçüde azaltabilen bir aşı mevcuttur. Aşı güvenli ve etkilidir ancak her tür HPV’ye karşı koruma sağlamaz. Bu, kadınların aşılanmış olsalar bile rahim ağzı kanseri tarama kılavuzlarına uymaları gerektiği anlamına gelir. Düzenli aralıklarla rahim ağzı kanser tarama testi (smear) yaptırılmalıdır.
HPV aşısı nasıl uygulanır?
HPV aşısının yaş gruplarına göre belirli bir uygulama takvimi mevcuttur. Kız ve erkek çocuklara HPV aşısı için ideal yaş 11 veya 12’dir, ancak 9 yaşından başlayarak 26 yaşına kadar aşı yapılabilir. 26 yaşından büyükseniz, aşılanmadıysanız ve yeni bir HPV enfeksiyonu riski altındaysanız, siz ve sağlık uzmanınız HPV aşısına ihtiyacınız olup olmadığı hakkında konuşabilirsiniz. Aşı 45 yaşına kadar olan kişiler için onaylanmıştır.
Frengi hakkında ne bilmeliyim?
Frengi bakterilerden kaynaklanır. Frengiye neden olan bakteriler, derideki bir kesik yoluyla veya bir partnerin frengi enfekiyonuyla temas yoluyla vücuda girer. Bu yara genellikle vulva, vajina, anüs veya peniste meydana geldiğinden, frengi çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılır. Frengi tedavi edilmezse uzun süreli sağlık sorunlarına neden olabilir.
Frengi belirtileri evreye göre farklılık gösterir:
Birincil aşama: Frengi ilk olarak ağrısız bir yara olarak görünür. Bu yara 3 ila 6 hafta içinde tedavisiz geçer.
İkinci aşama: Frengi tedavi edilmezse, bir sonraki aşama, yara iyileşirken veya yaranın kaybolmasından birkaç hafta sonra başlar. Bu aşamadaki semptomlar, ayak tabanlarında ve ellerin avuçlarında kızarıklık, vulvada düz siğiller ve grip benzeri semptomları içerebilir.
Gizli enfeksiyon: Bazı insanlarda kızarıklık ve diğer semptomlar birkaç hafta veya ay içinde kaybolabilir, ancak enfeksiyon hala vücuttadır. Buna gizli enfeksiyon denir.
Frengi tedavisi hakkında ne bilmeliyim?
Frengi antibiyotiklerle tedavi edilir. Tedavinin uzunluğu, enfeksiyona ne kadar süredir sahip olduğunuza bağlıdır. Tedavinin işe yarayıp yaramadığını görmek için kan testleriniz yapılır. Tedavi sırasında cinsel temastan kaçının. Size frengi teşhisi konulursa, ayrıca HIV testi yaptırmalısınız. Seks partnerleriniz de frengi tedavisi görmelidir.
Tedavi olmadan frengi semptomları kaybolabilir, ancak hastalık kalacaktır. Yıllar sonra en şiddetli haliyle geri dönebilir ve kalp sorunlarına, sinir sistemi sorunlarına, felce ve körlüğe neden olabilir.
Genital herpes hakkında ne bilmeliyim?
Amerika Birleşik Devletleri’nde en az 50 milyon insan -yaklaşık 6 yetişkinden biri- genital herpese neden olan virüsle enfekte. Herpes enfeksiyonu ağrılı yaralara neden olabilir, ancak bazen hiç yara olmaz. Bu virüsü taşıyıp da bundan habersiz olabilirsiniz.
İlk enfekte olduğunda, herpesli bir kişi grip benzeri semptomlara sahip olabilir. Yaralar, cinsel organlarda, kalçalarda veya diğer alanlarda küçük, sıvı dolu kabarcıklar olarak görülebilir. Yaralar genellikle kümeler halinde gruplanır ve yaraların göründüğü alan şişmiş ve hassas olabilir. Bir kişinin semptomları olduğunda, virüs vücuda girdikten yaklaşık 2 ila 10 gün sonra ortaya çıkar.
Vücuttaki herpes virüsüne ne olur?
Bir kişi ilk kez enfekte olduktan sonra virüs, omurganın yakınındaki sinir hücrelerine gider ve orada kalır. Bir tetikleyici olduğunda virüs tekrar aktif hale gelebilir. Tetikleyiciler hastalık, stres ve hormonal değişiklikleri içerebilir.
Virüs tekrar aktif olduğunda, sinirler boyunca vücuda ilk girdiği yere geri döner ve yeni bir yara ve kabarcık salgınına neden olur. Buna nüks etme denir. Virüs bir nüks sırasında başkalarına geçebilir.
Genital herpes tedavisi nedir?
Herpes için kesin tedavi yoktur, ancak enfeksiyon yönetilebilir. Hastalık sırasında alınan antiviral ilaçlar, belirtileri daha kısa süreli ve daha az şiddetli hale getirebilir. Günlük olarak alındığında antiviral ilaçlar lezyonların sayısını azaltabilir. Buna baskılayıcı terapi denir. Bazı durumlarda baskılayıcı tedavi, salgınları uzun süre önleyebilir. Bu terapi aynı zamanda uçuğun bir başkasına bulaşma riskini de azaltır.
HIV hakkında ne bilmeliyim?
HIV, edinilmiş immün yetmezlik sendromuna (AIDS) neden olan virüstür . HIV, meni, vajinal sıvı veya kan gibi enfekte vücut sıvılarıyla temas yoluyla kişiden kişiye bulaşır .
HIV vücudunuza girdikten sonra bağışıklık sistemine saldırır. Bağışıklık sistemi zayıfladıkça, hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı daha az dirençli hale geliriz. HIV’li bir kişi, zatürre, belirli kanser türleri ve enfeksiyonlar gibi bağışıklık sisteminin normalde savaşacağı hastalıklar geliştirdiğinde AIDS teşhisi konur.
HIV enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
Bazı insanlar virüsü aldıktan sonraki 2 ila 4 hafta içinde grip benzeri semptomlara sahip olabilir. Ancak diğer insanlar enfeksiyon daha ciddi olana kadar kendilerini hasta hissetmeyebilirler. HIV’iniz olup olmadığını öğrenmenin tek yolu test yaptırmaktır.
HIV tedavisi hakkında ne bilmeliyim?
HIV enfeksiyonunun tedavisi yoktur, ancak semptomlar ve gelişen ikincil hastalıklar tedavi edilebilir. HIV’li kişilerin uzun süre sağlıklı kalmasına yardımcı olabilecek ilaçlar mevcuttur. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, uzun vadeli sağlığınız için o kadar iyi olur. Erken tedavi, virüsü seks partnerinize bulaştırma riskinizi de azaltır.
Trichomoniasis hakkında ne bilmeliyim?
Trichomoniasis, seks yoluyla yayılan mikroskobik bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyondur. İlaçlar ile tedavi edilebilir. Birçok insanda trikomoniyaz belirtisi yoktur. Semptomlar; vajinadan akıntı, vajinal kaşıntı ve kızarıklıktır.
Hepatit hakkında ne bilmeliyim?
Hepatit, bir virüsün neden olduğu karaciğerin ciddi bir enfeksiyonudur. İki tip hepatit, B ve C cinsel yolla bulaşabilir. Enfekte bir kişinin kanı, meni, vajinal sıvıları ve tükürüğü ile doğrudan temas yoluyla yayılabilirler. Hepatit B enfeksiyonunu önleyecek bir aşı vardır. Hepatit C enfeksiyonunu önleyecek bir aşı yoktur.
Hepatit B veya hepatit C ile enfekte olmuş birçok kişi tamamen iyileşir. Bununla birlikte, bazı insanlar uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilecek kronik karaciğer enfeksiyonları geliştirir.
Sözlük
Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu (AIDS): İnsan immün yetmezlik virüsüne (HIV) sahip bir kişide, genellikle ciddi enfeksiyonların bir grup belirti ve semptomudur.
Antibiyotikler: Belirli enfeksiyon türlerini tedavi eden ilaçlar.
Anüs: Bağırsak hareketlerinin vücudu terk ettiği sindirim kanalının açılması.
Bakteriler: İnsan vücudunda enfeksiyonlara neden olabilen tek hücreli organizmalar.
Serviks: Uterusun vajinanın üst kısmındaki alt, dar ucu.
Fallop Tüpleri: Yumurtanın yumurtalıktan uterusa geçtiği tüplerdir.
Genitaller: Cinsel veya üreme organları.
Hepatit: Çeşitli virüs türlerinin neden olabileceği karaciğer enfeksiyonu.
İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü (HIV): Vücudun bağışıklık sisteminin belirli hücrelerine saldıran bir virüs. Tedavi edilmezse HIV, edinilmiş immün yetmezlik sendromuna (AIDS) neden olabilir.
Human Papillomavirus (HPV): Bazıları genital siğillere neden olan ve bazıları serviks, vulva, vajina, penis, anüs, ağız ve boğaz kanseri ile bağlantılı olan bir grup ilgili virüsün adı.
Bağışıklık Sistemi: Vücudun hastalığa neden olan virüs ve bakterilere karşı doğal savunma sistemi.
Kısırlık: Doğum kontrolü kullanmadan 1 yıl düzenli cinsel ilişkiye girdikten sonra hamile kalamama.
Lenf Düğümleri: Vücut hücrelerini yıkayan bir sıvı olan lenf taşıyan küçük özel doku grupları. Lenf düğümleri birbirine lenf damarları ile bağlıdır. Bunlar birlikte lenfatik sistemi oluşturur.
Yumurtalıklar: Kadınlarda, hamile kalmak ve östrojen, progesteron ve testosteron gibi önemli hormonları yapmak için gerekli olan yumurtaları içeren organlar.
Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Üst kadın genital yolunun enfeksiyonu.
Pnömoni: Akciğer enfeksiyonu.
Rektum: Sindirim sisteminin son kısmı.
Trichomoniasis: Bir parazitin neden olduğu bir tür vajinal enfeksiyon. Bu enfeksiyon seks yoluyla geçer.
Virüsler: Belirli enfeksiyon türlerine neden olan ajanlar.
Vulva: Kadının dış genital bölgesi.