Jinekolog nedir ?
Jinekolog, kadınların sağlığı ile ilgilenen bir doktor ve cerrahtır. Kadın üreme sistemini ve rahim, vulva, fallop tüpleri, yumurtalıklar, serviks ve meme kanseri, vajina, doğum kontrolü, adet, menopoz cinselliği, hormonal ve doğum kontrolü sorunları gibi organları tedavi ederler.
Kadın organları olan herkes bir jinekoloğa gidebilir. Jinekolog muayenesine gidenlerin %80’i 15 ila 45 yaşları arasındadır.
Jinekolog neler yapar ?
Jinekologlar, özellikle kadın sağlığı konusunda eğitim almış uzman tıp doktorlarıdır. Genellikle rutin kadın sağlığı muayeneleri yapar ve kadın üreme sistemini ilgilendiren hastalıkları tedavi eder. Kadın hastalıkları yanında ayrıca, hamile kadınların ve büyüyen fetüslerin bakımını içeren obstetrik uzmanlıkları vardır.
Jinekologlar, pelvik muayeneleri, pap testlerini, kanser taramalarını ve vajinal enfeksiyonlar için test ve tedaviyi içeren üreme ve cinsel sağlık hizmetleri sunar.
Endometriozis, kısırlık, yumurtalık kistleri ve pelvik ağrı gibi üreme sistemi bozukluklarını teşhis ve tedavi ederler. Ayrıca yumurtalık, rahim ağzı ve diğer üreme kanserleri olan kişilere de bakabilirler.
Dünyadaki çoğu tıbbi sistem doğum öncesi yaştaki kadınların rutin kadın sağlığı muayenesi olarak bilinen yılda bir kez bir jinekolog muayenesi önerir.
Jinekolog Muayene Alanı
Jinekoloğun muayene alanı vajinaya, rahim ve yumurtalıklara yoğunlaşır. Hastalar tipik olarak belden aşağısını soyunarak uzmanın önce organları dışardan, daha sonra dahili olarak incelemesine izin verir. Jinekologlar genellikle kadının üreme boşluğunu açmak için “spekulum” olarak bilinen bir aleti kullanırlar. Serviks kanseri veya cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi durumları test etmek için gönderilebilecek az sayıda hücre örneği toplarlar.
Jinekologlar bazen meme muayeneside yapabilirler. Meme kanserine işaret edebilecek olağandışı şişlik ve sertlikleri bulmak için memenin yüzeyini muayene edebilir. Jinekolog genellikle hastaya kendi kendine meme muayenesini nasıl yapacağını öğretir.
Jinekolog Muayenesi İçin Nedenler
Aşağıdaki durumlarda bir jinekolog muayenesi gerekebilir:
Üreme sağlığınızı korumak için jinekoloğunuzu düzenli olarak ziyaret etmeniz önemlidir. Bu ziyaretler 13 ila 15 yaşları arasında başlamalıdır.
Sağlık geçmişinize ve kaç yaşında olduğunuza bağlı olarak jinekoloğunuz bu ziyareti rahim ağzı veya meme kanseri gibi sorunları taramak için kullanabilir. Jinekolog muayenesi aynı zamanda jinekoloğa doğum kontrolü gibi üreme sağlığı sorunları hakkında soru sorma imkanı da sağlar.
Pelvik Bölgenizde Rahatsızlık Varsa
Pelvik bölge olarak da bilinen alt karın bölgesindeki ağrı, üreme organlarında bir problemin işareti olabilir. Pelvik ağrının yaygın nedenleri arasında adet krampları, yumurtalık kistleri, endometriozis ve ektopik gebelik bulunur.
Adet Döneminiz veya Hamile Kalmanız Hakkında Endişeleriniz Varsa
Adet periyodunuzda olağandışı ağrı veya kanama da dahil olmak üzere değişiklikler varsa, bir jinekologdan randevu alabilirsiniz. 40’lı veya 50’li yaşlarınızdaysanız, jinekoloğunuz menopoza girip girmediğinizi anlamanıza yardımcı olabilir.
Jinekologlar ayrıca hamile kalmaktan nasıl kaçınılacağı ve hamile olabileceğinizi düşünüyorsanız ne yapmanız gerektiği de dahil olmak üzere hamilelikle ilgili sorularınızda size yardımcı olabilir.
Endişe Verici Bir Akıntı Varsa
Alışılmadık bir akıntınız veya kokunuz varsa, bir jinekolog nedeni teşhis edebilir ve tedavi önerebilir.
Jinekologlar tarafından yaygın olarak tedavi edilen durumlar şunlardır:
Hamilelik, doğurganlık, menstrüasyon ve menopoz ile ilgili konular
doğum kontrolü , sterilizasyon ve hamileliğin sonlandırılması dahil aile planlaması
Bağlar ve kaslar dahil olmak üzere pelvik organları destekleyen dokularla ilgili sorunlar
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar , polikistik over sendromu , idrar ve fekal inkontinans
üreme sisteminin iyi huylu hastalıkları, örneğin yumurtalık kistleri , miyomlar , meme bozuklukları, vulvar ve vajinal ülserler ve diğer kanserli olmayan değişiklikler
endometriyal hiperplazi ve servikal displazi gibi premalign durumlar, üreme sistemi ve meme kanserleri ve hamilelikle ilgili tümörler , kadın üreme sisteminin konjenital anormallikleri
jinekoloji ile ilgili acil bakım, endometriozis , üreme sistemini etkileyen kronik bir durum
apseler dahil pelvik inflamatuar hastalıklar, cinsel işlev bozukluğu.
Jinekolog Muayenesine Kaç Yaşında Gidebilirim?
Bir jinekolog her yaşta bir kızı veya kadını tedavi edebilir. 13 ila 15 yaşları arasında bir jinekoloğu ziyaret etmeye başlamanız önerilmektedir.
Doktorla ilişki kurmak, bir kız veya kadının adet, cinsellik vb. konularda daha rahat soru sormasını sağlar ve gelecekte belirtiler ortaya çıkarsa bir temas noktası sağlar.
Ayrıca doktora, önemli sağlık ve yaşam tarzı konularında danışmanlık yoluyla bir kadının genel refahını uzun vadede yönlendirme şansı verir.
Jinekolog Muayenesinden Ne Beklemeli?
Jinekolog muayenesinde ne olacağı, ziyaretin nedenine ve bireyin durumuna bağlıdır.
Genç bir kadının ilk ziyaretiyse , sadece doktorla sohbet edebilir, bazı genel sağlık bilgileri alabilir ve gelecekte neler bekleyebileceğini öğrenebilir.
Sağlıkla ilgili endişelerinizi ve yaşam tarzınızı dürüstçe anlatmak, jinekoloğa durumunuz hakkında daha iyi bir fikir verir ve size daha fazla yardımcı olmalarını sağlar.
Pap smear testi de dahil olmak üzere jinekolojik muayene rahatsız edici olabilir, ancak genellikle ağrılı değildir.
Ziyaretten önce ağda veya tıraş gerekli değildir.
Vücut kokusu doğaldır. Bir soruna işaret ediyorsa, jinekologun bilmesi gerekir.
Jinekolojik muayeneden 2 gün önce cinsel aktiviteden, vajinal duştan veya tampon kullanmaktan kaçınmak en iyisidir .
Hasta, odada veya kapının dışında, ziyarette yanında birinin olmasını isteyebilir.
Jinekologlar üreme sisteminizi hem içten hem de dıştan muayene edecektir. Meme muayenesi de yapacaklar ve herhangi bir şişlik veya kist olup olmadığını kontrol edecekler.
Daha sonra vajinanın dışında bulunan vulvayı incelerler.
Bir sonraki adım genellikle bir iç pelvik muayenedir. Doktor vajinanın içini görmek ve servikse bakmak için spekulum adı verilen özel bir alet kullanacaktır.
Bir jinekolog, vücudun içini görmek için, doktorun vajinaya yerleştirdiği spekulum olarak bilinen bir alet kullanır. Vajinayı genişletmeye ve doktorun vajina ile rahim arasında bulunan rahim ağzını görmesine yardımcı olur.
Pelvik muayene sırasında jinekolog Pap smear adı verilen bir prosedür uygulayabilir. Doktorun enfeksiyonu kontrol etmek için serviksten bir hücre örneği toplamasını sağlar.
Doktorunuz ayrıca karnınıza ve pelvisinize baskı yapabilir ve herhangi bir sorun olup olmadığını kontrol etmek için bu bölgeleri muayene edebilir.
Jinekolog Tarama Muayenesi
Yıllık kontrol için yılda en az bir kez bir jinekolog muayenesi önerilmektedir.
Bu muayene şunları içerecektir :
Tarama, değerlendirme ve tavsiye
yaşa ve risk faktörlerine dayalı aşılar
standart yaşamsal belirtileri, vücut kitle indeksini ölçmeyi, karın ve kasık lenf düğümlerini palpe etmeyi ve genel sağlığı değerlendirmeyi içerecek bir fizik muayene
Hastanın yaşına uygun olarak pelvik muayene ve meme muayenesi
Tarama testi için kan veya idrar örneği vermeniz gerekebilir.
İyi bir kadın kliniğine düzenli ziyaretler, bireyin sağlıklı bir yaşam tarzını nasıl sürdüreceği ve her yaşta sağlık risklerini nasıl en aza indireceği konusunda güncel kalmasını sağlar.
Jinekolog hangi testleri yapar?
Jinekolog, semptomlara ve sorunlara bağlı olarak hastadan özel testler yaptırmasını isteyebilir.
Tarama testleri
İnsan papilloma virüsü veya HPV testi- Doktorlar, PAP testi net değilse veya HPV enfeksiyonunun bir sonucu olabilecek bazı anormallikler gösteriyorsa bu testi önerir. Bu testte doktorlar bir fırça ile rahim ağzından örnekler alır, rahim ağzından bir miktar hücre alır ve ardından mikroskobik görüntü için laboratuvara gönderir. Kansere yol açabilecek anormal hücrelerin olup olmadığını kontrol ederler.
Mamografi- Meme kanserini saptamak için mükemmel bir yöntemdir. Kanseri erken evrede tespit etme özelliğine sahiptir. Ancak hassas bir yöntem olduğu için kanser hücrelerinin varlığını doğrulamak için biyopsi yapılır.
Papanicolaou veya PAP testi- Bu test başlangıçta rahim ağzı kanserini tanımlayabilir. Ayrıca hücrelerdeki kanser öncesi değişiklikleri de tespit edebilirler. Bu test kanseri önlemeye ve erken tedaviye başlamaya yardımcı olur. Bu test, doktorların serviksten bir hücre örneği aldığı ve daha ileri analiz için laboratuvara gönderdiği HPV testi gibidir.
Hormon testleri
Östrojen testi- Vücuttaki östrojen seviyesini kontrol eden bir kan testidir. Östrojen, bir kadının sağlığına yardımcı olan bir hormondur. Örneğin, doktorlar menopozdan sonra, anormal adet döngülerinden sonra veya ergenlik gelmediğinde bile kısır kadınlar veya vajinal kanaması olan kadınlar için östrojen testleri önermektedir.
Progesteron testi- Progesteron, rahmin döllenmiş bir yumurtaya hazırlanmasına yardımcı olur. Rahim döllenmiş bir yumurta alırsa, progesteron seviyesi yüksek olmaya devam eder. Ancak yumurta döllenmezse yeni bir adet döngüsüne neden olur ve progesteron seviyesi düşer. Hamilelik sırasında progesteron seviyesi düşükse, düşüklere neden olabilir.
Folikül Uyarıcı Hormon veya FSH Testi- Beyindeki hipofiz bezi bu hormonu üretir ve yumurtanın rahimdeki büyümesini uyarır. Jinekologlar bu testi PCOS vakalarında, düzensiz adet döngülerinde, yumurtalık kistlerinde veya hipofiz bezindeki tümörlerde isterler.
Tiroid hormonları – Tiroid kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. Ayrıca, tiroid hamileliği ve doğurganlığı etkileyebilir.
Üç tiroid hormonu vardır –
Tiroid uyarıcı hormon veya TSH- Hipofiz bezi bu hormonu uyarır ve tiroid bezine bu hormonu az ya da çok üretmesini söyler.
Tiroksin veya T4 , aktif duruma geçebilen aktif olmayan bir hormondur.
Triiyodotironin- Bu hormon, öncelikle tiroksin dönüştüğünde aktif formdadır.
Teşhis Testleri
Servikal biyopsi- Doktorlar, HPV’nizin pozitif olması veya pelvik muayenenizde veya PAP testinizde anormal şeyler olması durumunda bu testi yapabilir. Genellikle, bu test aylık döngünün bir haftasından sonra yapılır.
Kolposkopi- Bu test serviksteki iltihaplanmayı, genital siğilleri, kanser öncesi hücreleri ve genital sorunları bulmaya yardımcı olur. Doktorlar bunu genellikle anormal bir PAP testinden sonra önerirler.
Laparoskopi- Açık cerrahiden farklıdır. Ancak jinekologlar bunu miyomları ve rahmi çıkarmak, tüp ligasyonu yapmak, yumurtalık kistlerini ve endometriyozu teşhis etmek ve kronik pelvik ağrıyı tedavi etmek için kullanırlar.
Sistoskopi- Jinekologlar, kişinin idrarında kan, ağrılı idrara çıkma veya aşırı aktif mesane varsa bu testi önerir. Ayrıca mesane kanseri teşhisinde yardımcı olur.
Histeroskopi – Rahim ve rahim kanamalarının tanı ve tedavisinde yardımcı olan bir yöntemdir. Doktorlar da anormal dokuların çıkarılmasında bu yöntemi kullanırlar.
Jinekolog hasta eğitimi verir mi ?
Jinekolog görev tanımında belli bir miktarda hasta danışmanlığı bulunmaktadır. Örneğin kadınlarla güvenli cinsel uygulamalar ve doğum kontrolü hakkında genel bilgi verebilirler. Jinekologlar genellikle hastayla artı ve eksilerini tartıştıktan sonra doğum kontrol haplarını reçete etmeye yetkilidir.
Jinekologlar kadın üreme sistemini ilgilendiren hastalıkları tedavi etmektedirler. İdrar yolu enfeksiyonları, adet sancıları ,üreme organlarında bulunan kist ve kitleler sadece birkaç örnektir.
Hamile olan veya hamile kalmaya çalışan kadınların takip ve tedavileride jinekologlar tarafından yapılır. Bu, genellikle belirli vitaminlerin ve diyet önerilerinin düzenli muayene, kalp atış hızı ölçümleri ve doğum eğitimi gibi muayene ve eğitimlerin verilmesini gerektirir.