Karpal tünel sendromu (KTS) , bileğinizde ve elinizde şişlik, ağrı, karıncalanma ve güç kaybını içeren bir grup problemin adıdır. Kadınlarda KTS görülme olasılığı erkeklerden üç kat daha fazladır.
Karpal tünel Sendromu nedir?
KTS, bileğinizde ve elinizde şişlik, ağrı, karıncalanma ve güç kaybını içeren bir grup sorunun adıdır. Bileğiniz dar bir oluk veya karpal tünel oluşturan küçük kemiklerden yapılmıştır. Tendonlar ve median sinir adı verilen bir sinir, bu tünelden ön kolunuzdan elinize geçmektedir. Median sinir, baş parmağınızın ve parmaklarınızın avuç içi tarafındaki hisleri kontrol eder. Bazen tendonların şişmesi ve tahrişi bilek sinirine baskı uygulayarak KTS semptomlarına neden olabilir. Bir kişinin baskın eli genellikle etkilenen eldir. Bununla birlikte, KTS hastalarının yaklaşık yarısında her iki elinde de semptomlar vardır.
KTS son zamanlarda daha yaygın hale geldi ve işten kaybedilen zaman ve pahalı tıbbi tedavi açısından oldukça maliyetli.
Karpal tünel Sendromunun belirtileri nelerdir?
Tipik olarak, KTS, bilekte ve elde yanma, karıncalanma ve uyuşma hissi ile yavaş yavaş başlar. En çok etkilenen bölgeler başparmak, işaret ve orta parmaklardır. İlk başta, semptomlar geceleri daha sık ortaya çıkabilir. Birçok KTS hastası, KTS’ye neden olabilecek bir gündüz aktivitesi ile gecikmiş semptomlar arasında bağlantı kurmaz. Ayrıca, birçok insan bilekleri bükülmüş halde uyur, bu da geceleri daha fazla ağrıya ve semptomlara neden olabilir. KTS kötüleştikçe, bilekten kolunuza veya parmaklarınıza doğru hareket eden ağrı ile birlikte gündüz de karıncalanma hissedilebilir. Ağrı genellikle elin avuç tarafında daha fazla hissedilir.
KTS’nin bir başka belirtisi, zamanla kötüleşen ellerin zayıflığıdır. KTS’li bazı kişiler bir nesneyi kavramayı, yumruk atmayı veya küçük bir şeyi tutmaka zorlanır. Parmaklar, şişmiş olmasalar bile şişmiş gibi hissedebilirler. Zamanla, bu duygu genellikle daha sık olacaktır.
Tedavi edilmezse, KTS’li kişilerde bazı parmaklarda his kaybı ve başparmağın kalıcı zayıflığı olabilir. Başparmak kasları aslında zamanla atrofiye gidebilir. Sonunda, KTS hastaları sıcak ve soğuk arasındaki farkı dokunarak söylemekte zorlanabilirler.
Karpal tünel Sendromuna ne sebep olur ve kimlerde görülmesi daha olasıdır?
Kadınların KTS’ye sahip olma olasılığı erkeklerden üç kat daha fazladır. Bunun neden böyle olduğu konusunda sınırlı araştırma olmasına rağmen, bilim adamlarının çeşitli fikirleri var. Çoğu kadında bilek kemiklerinin doğal olarak daha küçük olması sinirlerin ve tendonların geçmesi gereken daha dar bir alan yaratıyor olabilir. Diğer araştırmacılar, kadınların KTS gibi kas-iskelet sistemi bozukluğunun görülme olasılığını artıran genetik bağlantılara bakıyorlar. Kadınlar ayrıca hamilelik ve menopoz sırasında KTS’den muzdarip olmalarını daha olası kılan güçlü hormonal değişikliklerle uğraşırlar. Genel olarak, 45-54 yaş arası kadınlarda KTS riski daha yüksektir. Daha sonra, yaşlandıkça hem erkekler hem de kadınlar için risk artar.
Bazı sağlık sorunları da dahil olmak üzere KTS’ye neden olabilecek başka faktörler de vardır ve bazı durumlarda nedeni bilinmemektedir.
Karpal tünel Sendromu gelişme riskini artırabilecek faktörler
Genetik eğilim
Bazı insanlarda karpal tünel diğerlerinden daha küçüktür.
Tekrarlayan hareketler Aynı hareketleri bilekleri ve elleriyle defalarca yapan kişilerde KTS geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir. Üretim ve montaj hattı çalışanları, bakkal denetleyicileri, kemancılar ve marangozlar dahil olmak üzere belirli iş türlerine çalışan kişilerde KTS u görülme olasılığı daha yüksektir. Golf, örgü ve bahçe işleri gibi tekrarlayan el hareketlerini kullanan bazı hobiler ve sporlar da KTS’ye neden olabilir. Uzun süreli yazma veya bilgisayar kullanımının KTS’ye neden olup olmadığı hala tartışılmaktadır. Sınırlı araştırma zayıf bir bağlantıya işaret ediyor, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Yaralanma veya travma
Bileğin burkulması veya kırılması, sinir üzerinde şişme ve baskıya neden olarak KTS riskini artırır. El ve bileğin kuvvetli ve stresli hareketleri, ağır makineler veya elektrikli aletlerin neden olduğu güçlü titreşimler gibi travmalara da neden olabilir.
Gebelik
Hamilelik sırasındaki hormonal değişiklikler ve sıvı birikmesi, hamile kadınları özellikle son birkaç ayda KTS gelişme riskiyle karşı karşıya bırakabilir. Çoğu doktor, hamile kadınlarda KTS’yi ameliyat yerine bilek ateli veya dinlenme ile tedavi eder, çünkü KTS neredeyse her zaman doğumdan sonra kaybolur.
Menopoz
Menopoz sırasındaki hormonal değişiklikler, kadınlarda daha fazla KTS geişme riskine sokabilir. Ayrıca bazı postmenopozal kadınlarda bilek yapıları genişler ve bilek sinirine baskı yapabilir.
Meme kanseri
Mastektomisi olan bazı kadınlarda, lenf sisteminin sıvı yeterince drene edemeemsine bağlı sıvı birikimi olan lenfödem gelişebilir. Mastektomi hastalarında bu durum, kolda ağrı ve şişmeye neden olur. Nadir olsa da, bu kadınlardan bazılarında, bu şişlikten kaynaklanan sinir üzerindeki baskı nedeniyle KTS gelişme riski artacaktır.
Tıbbi durumlar
Diyabet, hipotiroidizm, lupus, obezite ve romatoid artriti olan kişilerde KTS gelişme olasılığı daha yüksektir. Bu hastaların bazılarında el bileğindeki normal yapılar büyüyerek KTS’ye yol açabilir.
Ayrıca, KTS’li sigara içenler genellikle daha kötü semptomlara sahiptir ve sigara içmeyenlere göre daha yavaş iyileşir.
KTS nasıl tedavi edilir?
KTS için el bileği sinirine ve el ve başparmak kaslarına kalıcı hasar vermemek için bir doktor tarafından tedavi edilmesi önemlidir. Önce diyabet veya tiroid problemi gibi altta yatan nedenler ele alınmalıdır. Tedavi edilmediği takdirde, KTS, duygu ve el gücü kaybına yol açan sinir hasarına neden olabilir. Zamanla, başparmağın kasları zayıflayabilir ve hasar görebilir. Dokunarak sıcak ve soğuk hissetme yeteneğinizi bile kaybedebilirsiniz. KTS’lilerin yaklaşık yüzde 1’inde kalıcı hasar meydana gelir.
KTS’nin erken tedavi edilmesi çok daha kolaydır. Çoğu KTS hastası, ilk adım tedavilerden ve bileği korumak için aşağıdaki ipuçlarından sonra iyileşir.
KTS tedavileri:
Bilek ateli
Sinirlerin ve tendonların iyileşebilmesi için bileğinizi nötr bir pozisyonda desteklemek için bir atel takılabilir. Bir atel, günde 24 saat veya sadece geceleri takılabilir. Bazen geceleri atel takmak ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Splintleme, herhangi bir KTS semptomunun görülmesinden sonraki üç ay içinde yapıldığında en iyi sonucu verebilir.
Dinlenme
Hafif KTS’si olan kişiler için, gerekli olan tek şey, tekrarlayan bir hareketi durdurmak veya daha az yapmak olabilir. Doktorunuz muhtemelen KTS’ninnüks etmesini önlemek için atmanız gereken adımlar hakkında sizinle konuşacaktır.
İlaç tedavisi
Steroid olmayan antienflamatuar ilaçların (NSAID’ler) kısa süreli kullanımı, KTS ağrısını kontrol etmek için yardımcı olabilir. NSAID’ler arasında aspirin, ibuprofen ve diğer reçetesiz ağrı kesiciler bulunur. Şiddetli vakalarda, kortizon enjeksiyonu şişmeyi azaltmaya yardımcı olabilir. Doktorunuz ayrıca size hap şeklinde kortikosteroid verebilir. Ancak bu tedaviler sadece geçici olarak semptomları hafifletir. KTS’ye başka bir sağlık sorunu neden oluyorsa, doktorunuz muhtemelen önce bu sorunu tedavi edecektir. Diyabetiniz varsa, uzun süreli kortikosteroid kullanımının insülin düzeylerini kontrol etmeyi zorlaştırabileceğini bilmek önemlidir.
Fizik Tedavi
Bir fizyoterapist, bileğinizi ve elinizi güçlendirmek için özel egzersizler yapmanıza yardımcı olabilir. KTS’yi iyileştirebilecek ve semptomları hafifletmeye yardımcı olabilecek birçok farklı tedavi türü de vardır. Masaj, yoga, ultrason, kayropraktik manipülasyon ve akupunktur, yardımcı olduğu tespit edilen bu tür seçeneklerden sadece birkaçıdır. Bu alternatif tedavileri denemeden önce doktorunuzla konuşmalısınız.
Ameliyat
KTS ameliyatı yaygın ameliyatlardan biridir. Genel olarak, ameliyat yalnızca ciddi KTS vakaları için ve/veya diğer tedaviler en az altı aylık bir süre boyunca başarısız olduktan sonra bir seçenektir. Açık gevşetme ameliyatı, KTS ameliyatına yaygın bir yaklaşımdır ve bilek veya avuç içinde küçük bir kesi yapmayı ve karpal tüneli genişletmek için bağın kesilmesini içerir. Bu ameliyat, bilek ve el bölgesini uyuşturmak için lokal anestezi altında yapılır ve ayakta tedavi prosedürüdür.
Karpal tünel Sendromunu önlemenin en iyi yolu nedir?
Mevcut araştırmalar, KTS’ye neyin neden olduğunu ve nasıl önleneceğini bulmaya odaklanmıştır. Bilim adamları ayrıca akupunktur gibi alternatif tedaviler de dahil olmak üzere KTS’yi tespit etmek ve tedavi etmek için daha iyi yollar araştırıyorlar.
Aşağıdaki adımlar KTS’yi önlemeye yardımcı olabilir:
İşyerinizde kas-iskelet hasarı gelişmesini önleyin.
Ellerinizin ve bileğinizin daha az zorlanmadan çalışabilmesi için çalışma alanınızın ve ekipmanınızın doğru yükseklikte ve mesafede olduğundan emin olun. Bir bilgisayarda çalışıyorsanız, klavye, bileğinizin bir açıyla bükülmenize gerek kalmadan rahatça dinlenmesini sağlayacak bir yükseklikte olmalıdır.. Ayrıca önkolunuzdaki baskıyı azaltmak için yazarken dirseklerinizi yanlarınıza yakın tutmanıza yardımcı olur. İyi duruş ve bilek pozisyonunu korumak, KTS riskinizi azaltabilir.
Aralar vermek
Elinizin ve bileğinizin sık sık dinlenmesine ve iyileşmesine izin vermek, şişme riskinizi azaltacaktır. Uzmanlar, her saat başı 10 ila 15 dakikalık bir mola vermenin KTS’yi önlemenin iyi bir yolu olduğuna inanıyor.
Görevleri çeşitlendirin
Rutininizi değiştirmeden tekrarlayan hareketlerden kaçının. Her saat farklı kas hareketlerini kullanan görevleri yapmaya çalışın. Tekrarlayan bilek ve el hareketi gerektiren görevleri, yapmayanlardan ayırın.
Kavramanızı gevşetin
Bazen insanlar ihtiyaç duymadan kasları germe alışkanlığı kazanırlar. El ve bilek hareketi görevlerini daha yumuşak ve daha az sıkı yapmaya çalışın. Stres ve gerginlik, kas gerginliği ve tahrişinde rol oynar.
Egzersizleri yapmak
Bir süre tekrar eden hareketler yaptıktan sonra, bazen bileklerinizi ve ellerinizi ters yönde bükerek ve bükerek bu hareketlerin etkilerini ortadan kaldırabilirsiniz. Örneğin, bileğiniz ve eliniz uzatılmış halde yazdıktan sonra, sıkı bir yumruk yapıp bir saniye tutmanız, ardından parmaklarınızı uzatıp birkaç saniye tutmanız faydalı olacaktır. Bunu birkaç kez tekrarlamayı deneyin.
Sıcak kalmak
Sıcak olan kasların incinme olasılığı daha düşüktür ve soğuk bir ortamda KTS alma riski daha fazladır. Parmaksız eldiven giymeniz gerekse bile, çalışırken ellerinizi sıcak tutmanız önemlidir.