Laparoskopi ve Histeroskopi
Laparoskopi ve histeroskopi infertilite tedavisi sırasında önerilen işlemlerdir. Bu prosedürler, doktorun pelvisinizdeki yapıları ve organları görmesini ve belirli düzeltici prosedürleri gerçekleştirmesini sağlar. Laparoskopi, rahmin dışını, yumurtalıkları, fallop tüplerini ve pelvis içindeki diğer yapıları görüntülemek ve bunlara erişmek için yapılır. Histeroskopi, rahmin iç boşluğunu görmek, anormallikleri tespit etmek ve belirli düzeltici prosedürleri gerçekleştirmek için yapılır. Bu prosedürler en iyi şekilde menstruasyondan hemen sonra görüşün engellenmeyeceği bir zamanda gerçekleştirilir.
Bir kadının iç pelvik yapısının incelenmesi, infertilite ve yaygın jinekolojik bozukluklar hakkında önemli bilgiler sağlayabilir. Dış fizik muayene ile tespit edilemeyen problemler, pelvik organlara doğrudan bir bakış sağlayan iki prosedür olan laparoskopi ve histeroskopi ile keşfedilebilir. Bu prosedürler, özel durumunuza bağlı olarak infertilite incelmesinin bir parçası olarak önerilebilir. Laparoskopi ve histeroskopi hem tanısal (yalnızca bakmak) hem de operatif (bakmak ve tedavi etmek) amaçlarla kullanılabilir.
Rahim dışına, fallop tüplerine, yumurtalıklara ve iç pelvik bölgeye bakmak için tanısal laparoskopi önerilebilir. Rahim boşluğunun içini incelemek için tanısal histeroskopi kullanılır. Teşhis prosedürü sırasında anormal bir durum tespit edilirse, ikinci bir ameliyata gerek kalmadan düzeltmek için genellikle aynı anda operatif laparoskopi veya operatif histeroskopi yapılabilir. Hem teşhis hem de ameliyat prosedürleri, bu alanlarda cerrahi uzmanlığa sahip doktorlar tarafından yapılmalıdır.
Laparoskopi nedir ?
Laparoskopi; ucunda ışık ve kamera bulunan laparoskop isimli bir alet ile karın boşluğunun incelenmesidir. Kadın hastalıklarının teşhis ve tedavisinde sık kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Pelvik ağrınız veya pelvik hastalık öykünüz varsa doktorunuz laparoskopi önerebilir. Rahim fibroidleri, tıkalı tüpler, endometriozis, ektopik gebelikler, yumurtalık kistleri, yapışıklıklar ve diğer yapısal anormallikler gibi durumların teşhis ve tedavisine yardımcı olur. İlk doğurganlık muayenesinden sonra laparoskopi önerilebilir.
Laparoskopi Nasıl yapılır?
İşlem genellikle genel anestezi altında gerçekleştirilir. Göbek veya çevresinde küçük bir kesi ile karın boşluğuna laparoskop adı verilen teleskop benzeri bir tüp yerleştirilir. Karbondioksit gazı daha sonra iç organları boşluk duvarından ayıran karın boşluğuna geçirilir. Bu, laparoskoptan daha iyi bir görüş sağlar ve ayrıca yaralanmaları önleyebilir. Değerlendirilen yapıları manipüle etmek için alt karnınızdaki benzer bir insizyondan küçük bir sonda sokulur. Tıkanıklıkları belirlemek için serviks, uterus ve fallop tüplerinden sıvı geçirilir. Eğer bir sorun tespit edilirse, alt karın bölgenizden 1-2 ek kesiden girilen cerrahi aletler yardımıyla düzeltilebilir. İşlem tamamlandıktan sonra aletler çıkarılır, karın şişirilir ve kesiler dikişlerle kapatılır. Bazı işlemler laparoskop aracılığıyla gerçekleştirilemeyebilir ve açık bir kesi gerektirebilir.
Tanısal Laparoskopi
Laparoskopi, doktorların endometriozis, rahim fibroidleri ve diğer yapısal anormallikler, yumurtalık kistleri, adezyonlar (skar dokusu) ve ektopik gebelik gibi birçok jinekolojik sorunu teşhis etmesine yardımcı olabilir. Ağrınız, geçmiş pelvik enfeksiyon öykünüz veya pelvik hastalığı düşündüren semptomlarınız varsa, doktorunuz değerlendirmenizin bir parçası olarak bu prosedürü önerebilir. Bazen her iki partnerde de ilk infertilite değerlendirmesi tamamlandıktan sonra laparoskopi önerilir. Genellikle adetin bitiminden hemen sonra yapılır.
Laparoskopi genellikle genel anestezi altında ayakta tedavi bazında yapılır. Hasta anestezi altına alındıktan sonra göbek deliğine bir teleskop yerleştirilir. Karın boşluğunu doldurmak için karbondioksit gazı kullanılır, bu da karın duvarını iç organlardan uzaklaştırır ve bağırsak, mesane ve kan damarları gibi çevre organlara zarar verme riskini azaltır. Bazen, doktor deneyimine veya hastanın önceki cerrahi veya tıbbi geçmişine bağlı olarak laparoskopun yerleştirilmesi için alternatif yerler kullanılabilir. Bu kesikler tipik olarak küçüktür. Doktor laparoskoptan bakarken rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıklar gibi üreme organlarını görebilir.
Pelvik organları net bir şekilde görebilmek için genellikle alt karın bölgesindeki başka bir insizyondan küçük bir sonda sokulur. Ek olarak, tüplerin açık olup olmadığını belirlemek için sıklıkla serviks, uterus ve fallop tüplerinden bir sıvı enjekte edilir. Bu sırada herhangi bir anormallik görülmezse, bir veya iki dikiş kesileri kapatır. Anormallikler keşfedilirse, tanısal laparoskopi operatif laparoskopi haline gelebilir.
Operatif Laparoskopi
Operatif laparoskopi sırasında tanı konulduğu anda birçok karın rahatsızlığı laparoskop ile güvenli bir şekilde tedavi edilebilir. Operatif laparoskopi yaparken, doktor iki veya daha fazla ek insizyon yoluyla sondalar, makaslar, kavrama aletleri, biyopsi forsepsleri, elektrocerrahi veya lazer aletleri ve sütür malzemeleri gibi ek aletler sokar. Teknik ve aletlerin seçimi, hekimin deneyimi, tercihi ve problemin yeri gibi birçok faktöre bağlıdır. Operatif laparoskopi ile düzeltilmeye çalışılabilecek bazı problemler arasında fallop tüpleri ve yumurtalıkların etrafındaki yapışıklıkların (skar dokusu) tedavisi, tıkalı tüplerin açılması, yumurtalık kistlerinin çıkarılması ve dış gebeliklerin tedavisi sayılabilir. Endometriozis ayrıca rahim, yumurtalıklar veya periton dışından da çıkarılabilir veya yok edilebilir. Bazı durumlarda rahimdeki miyomlar da alınabilir. Operatif laparoskopi, hastalıklı yumurtalıkları ve hasarlı fallop tüplerini çıkarmak için de kullanılabilir.
Laparoskopinin riskleri ve komplikasyonları nelerdir?
Laparoskopi sonrası kesi yerlerinde biraz ağrı ve morarma olabilir. Ayrıca karın içine gaz girmesi nedeniyle biraz rahatsızlık hissedebilirsiniz. Rahatsızlığınız işlemin tipine ve kapsamına göre değişir. Genellikle aynı gün ayrılabilir ve birkaç gün içinde faaliyetlerinize devam edebilirsiniz.
Herhangi bir prosedürde olduğu gibi, laparoskopi enfeksiyon, karın duvarında hematomlar, cilt tahrişi ve nadiren iç organlarda ve önemli kan damarlarında ve sinirlerde hasar gibi belirli risklerle ilişkilendirilebilir.
Pelvik cerrahi için laparotomiye karşı operatif laparoskopi
Birçok jinekolojik operasyon laparotomi ile gerçekleştirilir ve bu kesi karın bölgesini açmak için yapılır. Hastalar genellikle ameliyattan sonra birkaç gün hastanede kalır ve gerekli fiziksel aktivite düzeyine bağlı olarak 2 ila 6 hafta içinde işlerine dönebilirler. Birçok jinekolojik işlem de operatif laparoskopi ile yapılabilmektedir. Operatif laparoskopiyi takiben hastalar genellikle ameliyat günü eve dönebilir ve daha hızlı iyileşebilir, 3 ila 7 gün içinde tam aktivitelerine geri dönebilir.
Bazı ameliyat türleri laparoskopik olarak gerçekleştirilemeyecek kadar riskli olabilirken, diğerlerinde laparoskopinin laparotomi kadar iyi sonuçlar verdiği net değildir. Cerrahın deneyimi ve mevcut kaynakları da operatif laparoskopinin mi yoksa laparotominin mi kullanılması gerektiğine karar vermede rol oynar.
Histeroskopi nedir ?
Histeroskopi ise, rahmin iç yüzeyi ile ilgili hastalıkların teşhis ve tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. İnce boru şeklindeki, mercek sistemi ile rahmin içine girilerek gözlem yapılan hatta cerrahi işlemlerin gerçekleştirilmesine olanak sağlayan bir yöntemdir.
Kısırlık, düşük ve anormal uterin kanamanın nedenini belirlemek için genellikle histeroskopi önerilir. Genellikle ultrason gibi diğer görüntüleme çalışmalarından önce gelir. Histeroskopi, miyomlar, polipler, yara izi alanları ve konjenital malformasyonlar gibi rahim boşluğundaki anormallikleri belirlemeye yardımcı olabilir. Bazı anormallikleri düzeltmek için histeroskopi sırasında ameliyat yapılabilir. Ameliyattan önce rahmi hazırlamak için bazı ilaçlar almanız istenebilir.
Histeroskopi işlemi nasıl uygulanıyor?
İşlem sırasında herhangi bir kesi gerektirmez. Servikal kanal başlangıçta bir dizi dilatörle geçici olarak genişletilir. Histeroskop adı verilen ince, uzun ışıklı bir görüntüleme tüpü daha sonra rahme ulaşmak için rahim ağzından sokulur. Rahim boşluğunu genişletmek ve iç yapısının daha iyi görünmesini sağlamak için histeroskoptan tuzlu sıvı veya karbondioksit gazı verilir. Histeroskop, uterusun içine ulaşmak ve ameliyat yapmak için uzun cerrahi aletlerin konulduğu dar kanallara sahiptir. İşlem tamamlandıktan sonra rahim içinde bir kateter bırakılabilir. Bazı prosedürler için enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi teşvik etmek için ilaçlar reçete edilebilir.
Histeroskopiyi takiben birkaç gün boyunca kramp, vajinal akıntı ve kanama olabilir ki bu normaldir. Normal aktivitelerinize bir veya iki gün içinde devam edebilirsiniz.
Tanısal Histeroskopi
Histeroskopi infertilite, tekrarlayan düşük veya anormal uterin kanaması olan kadınları değerlendirmek için faydalı bir prosedürdür. Tanısal histeroskopi, rahim boşluğunu incelemek için kullanılır ve rahim boşluğuna çıkıntı yapan miyomlar, yara izi, polipler ve konjenital malformasyonlar gibi anormal rahim durumlarının teşhisinde yardımcı olur. Histeroskopiden önce uterusu değerlendirmek için bir histerosalpingogram (uterus ve fallop tüplerinin ana hatlarını belirlemek için boya kullanan bir röntgen), pelvik ultrason veya sonohisterogram (uterus boşluğuna salinin girildiği ultrason) veya endometriyal biyopsi yapılabilir.
Tanısal histeroskopinin ilk adımı, genellikle açıklığın boyutunu geçici olarak artırmak için bir dizi dilatörle serviks kanalının hafifçe gerilmesini içerir. Histeroskop (uzun, ince, ışıklı, teleskop benzeri bir alet) rahim ağzından rahim içine sokulur. Histereskopi için cilt kesisi gerekmez. Karbondioksit gazı veya salin gibi bir sıvı daha sonra histeroskop aracılığıyla uterusa enjekte edilir. Bu gaz veya sıvı rahim boşluğunu genişletir ve doktorun doğrudan rahim iç yapısını görmesini sağlar. Tanısal histeroskopi, bir doktorun ofisinde veya ameliyathanede gerçekleştirilen ayakta tedavi prosedürüdür. Rahim boşluğu daha kolay değerlendirildiği için genellikle adetin bitiminden hemen sonra yapılır.
Operatif histeroskopi
Operatif histeroskopi, tanısal histeroskopi sırasında veya diğer görüntüleme çalışmalarında bulunan anormalliklerin çoğunu tedavi edebilir. Operatif histeroskopi, dar aletlerin operatif histeroskoptaki bir kanal yoluyla uterus boşluğuna yerleştirilmesi dışında tanısal histeroskopiye benzer. Fibroidler, yara dokusu ve polipler rahim içinden alınabilir. Rahim septumu gibi bazı yapısal anormallikler histeroskop ile düzeltilebilir.
Doktorunuz rahmi ameliyata hazırlamak için ilaç almanızı isteyebilir. Ameliyatın sonunda doktorunuz rahim içine balon kateter veya başka bir cihaz yerleştirebilir. Enfeksiyonu önlemek ve endometriumun iyileşmesini teşvik etmek için bazı rahim ameliyatlarından sonra antibiyotik ve/veya östrojen reçete edilebilir. Rahim zarının tahrip edildiği bir prosedür olan endometrial ablasyon, bazı aşırı uterin kanama vakalarını tedavi etmek için kullanılabilir. Hamile kalmak isteyen kadınlarda rahim zarının ablasyonu yapılmaz.
Ameliyat sonrası bakım
Histereskopiyi takiben birkaç gün boyunca bir miktar vajinal akıntı veya kanama ve kramplar yaşanabilir. Çoğu fiziksel aktivite genellikle 1 veya 2 gün içinde devam ettirilebilir. Doktorunuza cinsel ilişkiye ne zaman devam edeceğinizi sormalısınız. Boşlukta balon kateter bırakılırsa, genellikle birkaç gün sonra çıkarılır. Yukarıda belirtildiği gibi, ameliyattan sonra antibiyotik ve/veya östrojen reçete edilebilir.
Histeroskopinin riskleri nelerdir?
Histeroskopi, diğer prosedürler gibi nadiren rahim delinmesi, kanama ve çevre organlara zarar verilmesi gibi bazı komplikasyonlarla ilişkilendirilir. Rahmi genişletmek için kullanılan sıvı da bazı komplikasyonlara neden olabilir.
Laparoskopi ve histeroskopi, kısırlık dahil olmak üzere çeşitli jinekolojik rahatsızlıkların teşhis ve tedavisine yardımcı olabilir. Prosedürler, daha az komplikasyon ve daha az iyileşme süresi ile minimal invazivdir ve birçok prosedürün ayaktan tedavi bazında gerçekleştirilmesine izin verir. Teşhis ve tedavi genellikle aynı prosedür sırasında yapılır, bu da hastane ziyaretlerinin sayısını azaltır.
Laparoskopi ve histeroskopinin avantajları
Laparoskopik cerrahi operasyonların avantajı hastaların ameliyat sonrasında daha az ağrı hissetmeleridir. Ayrıca bu yöntemle gerçekleşen ameliyat sonrası hastaların hastanede yatış süreleri kısalmaktadır. Bu yöntemle ameliyat olan kişiler işlerine daha erken dönerken yaraları daha estetik şekilde iyileşmektedir. Histeroskopi yöntemi ile gerçekleşen cerrahi operasyonlardan sonra hasta birkaç saat içinde ya da genellikle bir gün sonra evine gönderilmektedir. Bu operasyondan sonra 1-2 gün az miktarda kanama oluşabilmektedir. Laparoskopik ve histeroskopik ameliyatlar uygulama ve operasyon sonrası toparlanma açısından benzemektedirler.