Yumurtalık kisti nedir?
Kist, içi sıvı dolu bir kesedir. Vücudun birçok yerinde oluşabilir. Yumurtalık kistleri yumurtalıkların içinde veya üzerinde oluşur.
Yumurtalık kistlerinin farklı türleri nelerdir?
Yumurtalık kistlerinin en yaygın türleri (fonksiyonel kistler olarak adlandırılır) adet döngüsü sırasında oluşur. Genellikle iyi huyludurlar (kanserli değiller).
En yaygın iki kist türü şunlardır:
Folikül kistleri
Normal bir adet döngüsünde , bir yumurtalık her ay bir yumurta bırakır. Yumurta, folikül adı verilen küçük bir kese içinde büyür. Yumurta olgunlaştığında, folikül yumurtayı serbest bırakmak için açılır. Folikül kistleri, folikül yumurtayı serbest bırakmak için açılmadığında oluşur. Bu, folikülün bir kiste dönüşmeye devam etmesine neden olur. Folikül kistleri genellikle hiçbir semptom göstermez ve bir ila üç ay içinde kaybolur.
Korpus luteum kistleri
Folikül açılıp yumurtayı serbest bıraktığında, boş folikül kesesi korpus luteum adı verilen bir hücre kütlesine dönüşür. Korpus luteum, bir sonraki adet döngüsü için bir sonraki yumurtaya hazırlanmak için hormonlar üretir. Kese küçülmezse korpus luteum kistleri oluşur. Bunun yerine, yumurta serbest bırakıldıktan sonra kese kendini yeniden kapatır ve ardından içinde sıvı birikir. Çoğu korpus luteum kisti birkaç hafta sonra kaybolur. Ancak, neredeyse dört inç genişliğe kadar büyüyebilirler. Ayrıca ağrıya neden olabilirler. Yumurtlamaya neden olmak için kullanılan bazı ilaçlar bu kistlere yakalanma riskini artırabilir.
Diğer iyi huylu yumurtalık kistleri türleri daha az yaygındır:
Endometriomalara endometriozis neden olur. Endometriozis, rahmin iç yüzey örtüsü rahmin dışında büyüdüğünde meydana gelir.
Dermoidler doğuştan gelen hücrelerden gelir ve genellikle semptomlara neden olmaz.
Kistadenomlar sulu sıvı ile doldurulur ve bazen büyüyebilir.
Bazı kadınlarda yumurtalıklar çok sayıda küçük kist yapar. Buna polikistik over sendromu (PCOS) denir. PCOS, yumurtalıklarda ve hamile kalmada sorunlara neden olabilir.
Malign (kanserli) kistler nadirdir. Yaşlı kadınlarda daha sık görülürler. Kanserli kistler yumurtalık kanseridir. Bu nedenle yumurtalık kistleri doktorunuz tarafından kontrol edilmelidir. Yumurtalık kistlerinin çoğu kanserli değildir.
Yumurtalık kistlerini kimlerde görülür ?
Yumurtalık kistleri düzenli adet gören kadınlarda sık görülür. Aslında çoğu kadında her ay en az bir folikül veya korpus luteum kisti oluşur. Kistin büyümesine neden olan bir problem olmadıkça veya birden fazla kist oluşmadıkça kistinizin olduğunun farkında olmayabilirsiniz. Menopoz öncesi kadınların yaklaşık %8’inde tedavi gerektiren büyük kistler gelişir.
Yumurtalık kistleri menopozdan sonra daha az görülür. Yumurtalık kistleri olan menopoz sonrası kadınlar yumurtalık kanseri için daha yüksek risk altındadır.
Herhangi bir yaşta, bir kistiniz olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuza görünün. Şişkinlik, daha sık idrara çıkma ihtiyacı, pelvik basınç veya ağrı veya anormal (olağandışı) vajinal kanama gibi semptomlarınız varsa da doktorunuza görünün. Bunlar bir kist veya başka ciddi bir sorunun belirtileri olabilir.
Yumurtalık kistlerine ne sebep olur?
Yumurtalık kistlerinin en yaygın nedenleri şunlardır:
Hormonal problemler. Fonksiyonel kistler genellikle tedavi olmaksızın kendiliğinden geçer. Hormonal problemlerden veya yumurtlamanıza yardımcı olmak için kullanılan ilaçlardan kaynaklanabilir.
Endometriozis Endometriozisli kadınlarda, endometrioma adı verilen bir tür yumurtalık kisti gelişebilir. Endometriozis dokusu yumurtalığa yapışabilir ve bir büyüme oluşturabilir. Bu kistler seks sırasında ve adet döneminde ağrılı olabilir.
Gebelik. Bir yumurtalık kisti normalde hamileliğin erken döneminde, plasenta oluşana kadar hamileliği desteklemeye yardımcı olmak için gelişir. Bazen kist hamileliğin ilerleyen zamanlarına kadar yumurtalıkta kalır ve çıkarılması gerekebilir .
Şiddetli pelvik enfeksiyonlar. Enfeksiyonlar yumurtalıklara ve fallop tüplerine yayılabilir ve kistlerin oluşmasına neden olabilir.
Yumurtalık kistlerinin belirtileri nelerdir?
Yumurtalık kistlerinin çoğu küçüktür ve semptomlara neden olmaz.
Kist semptomlara neden olursa, kistin yan tarafında alt karın bölgesinde basınç, şişkinlik, şişme veya ağrı olabilir. Bu ağrı keskin veya donuk olabilir ve gelip gidebilir.
Kist yırtılırsa, ani, şiddetli ağrıya neden olabilir.
Kist yumurtalığın torsiyonuna neden oluyorsa, bulantı ve kusma ile birlikte ağrınız olabilir.
Daha az yaygın semptomlar şunları içerir:
Alt karın ağrısı, alt sırt ve uyluklarda künt ağrı, mesaneyi veya bağırsağı tamamen boşaltma sorunları, seks sırasında ağrı, açıklanamayan kilo alımı, adet boyunca ağrı, olağandışı (anormal) vajinal kanama, memelerde hassasiyet, daha sık idrara çıkma ihtiyacı
Yumurtalık kistleri nasıl teşhis edilir ?
Yumurtalık kisti belirtileriniz varsa, doktorunuzla konuşun. Doktorunuz yumurtalığınızdaki bir kistin büyüklüğünü hissetmek için pelvik muayene yapabilir.
Eğer kist tesbit edilirse, doktorunuz tedaviyi planlamaya yardımcı olmak için ya izleyip bekleyecek ya da testler isteyecektir. Testler şunları içerir:
Ultrason. Bu görüntüleme yöntemi, vücudun görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. Ultrason ile doktorunuz kisti görebilir: Şekil, boyut, konum, kütle (sıvı dolu, katı veya mikst yapıda) gibi özellikleri değerlendirilebilir.
Hamileliği dışlamak için hamilelik testi
Hormonla ilgili problemler olup olmadığını görmek için hormon seviyesi testleri
Kan testi. Menopozdan geçmişseniz, doktorunuz kanınızdaki kanser antijeni 125 (CA-125) miktarını ölçmek için size bir test yapabilir. Yumurtalık kanserinde CA-125 miktarı daha fazladır. Premenopozal kadınlarda kanser dışında birçok başka hastalık veya hastalık daha yüksek CA-125 seviyelerine neden olabilir.
Yumurtalık kistleri acil bir durum mudur?
Evet bazen. Doktorunuz size yumurtalık kistiniz olduğunu söylediyse ve aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz hemen tıbbi yardım alın:
Ateş ve kusma ile ağrı, ani, şiddetli karın ağrısı, baygınlık, baş dönmesi veya güçsüzlük, hızlı nefes alma, Bu belirtiler, kistinizin açıldığı veya yırtıldığı anlamına gelebilir. Bazen büyük, yırtılmış kistler ağır kanamaya neden olabilir.
Yumurtalık kistim ameliyat gerektirecek mi?
Kadınların %5 ila %10’unun yumurtalık kisti ameliyatı olduğunu tahmin ediyor. Bu kistlerin sadece %13 ila %21’i kanserlidir.
Menopoz sonrası veya şu durumlarda kistiniz ameliyat gerektirebilir :
Birkaç adet döngüsünden sonra kaybolmayan , boyut artışı gösteren, ultrasonda olağandışı görünüm ,kist ağrıya neden oluyorsa, ameliyat gerektirebilir.
Kistiniz ameliyat gerektirmiyorsa, doktorunuz şunları yapabilir:
Doktorunuz reçetesiz satılan ilaçları önerebilir veya ağrı kesici olarak daha güçlü ilaçlar reçete edebilir.
Sık sık kistleriniz varsa hormonal doğum kontrolünü reçete edilebilir. Doğum kontrol ilaçları, vajinal halka, iğne veya yama gibi hormonal doğum kontrolü yumurtlamayı önlemeye sebep olabilir. Bu, daha fazla kist oluşma riskini azaltabilir.
Yumurtalık kistleri için hangi ameliyatlar yapılır?
Kistiniz ameliyat gerektiriyorsa, doktorunuz ya sadece kisti ya da tüm yumurtalığı çıkaracaktır.
Ameliyat iki farklı şekilde yapılabilir:
Laparoskopi. Bu ameliyatla doktor, pelvik bölgenizin içine bakmak ve kisti çıkarmak için göbek deliğinizin üstünde veya altında çok küçük bir kesi yapar. Bu genellikle ultrasonda iyi huylu (kanserli olmayan) görünen daha küçük kistler için önerilir.
Laparatomi. Doktorunuz kist büyükse ve kanserli olma ihtimali varsa bu yöntemi tercih edebilir. Bu ameliyat, kisti çıkarmak için karında daha büyük bir kesi yapılır. Kist daha sonra kanser için test edilir. Kanser olma olasılığı varsa, yumurtalık ve rahim gibi diğer dokuları çıkarması gerekebilecek bir jinekolojik onkolog görmek en iyisidir.
Yumurtalık kistleri kansere dönüşebilir mi ?
Evet, bazı yumurtalık kistleri kanserli hale gelebilir. Ancak çoğu yumurtalık kisti kanserli değildir.
Yaşlandıkça yumurtalık kanseri riski artar. Yumurtalık kistleri ile menopoza girmiş kadınların yumurtalık kanseri riski daha yüksektir.
Yumurtalık kistleri hamile kalmayı zorlaştırabilir mi?
Tipik olarak, hayır. Çoğu yumurtalık kisti hamile kalma şansınızı etkilemez. Ancak bazen kiste neden olan hastalık hamile kalmayı zorlaştırabilir. Yumurtalık kistlerine neden olan ve doğurganlığı etkileyen iki durum şunlardır:
Rahim iç yüzeyinin rahim dışında büyüdüğü zaman meydana gelen endometriozis . Endometriozisin neden olduğu kistlere endometrioma denir.
İnfertilitenin (hamile kalma sorunları) önde gelen nedenlerinden olan polikistik over sendromu (PCOS ). PCOS’lu kadınların yumurtalıklarında genellikle çok sayıda küçük kist bulunur.
Yumurtalık kistleri hamileliği nasıl etkiler?
Yumurtalık kistleri hamilelik sırasında sık görülür. Tipik olarak, bu kistler iyi huyludur (kanserli değildir) ve zararsızdır. Hamilelik sırasında büyümeye devam eden yumurtalık kistleri, doğum sırasında yırtılabilir, torsiyona veya başka sorunlara neden olabilir. Doktorunuz hamilelik sırasında bulunan yumurtalık kistlerini izleyecektir.
Yumurtalık kistlerini önleyebilir miyim?
Hayır, yumurtluyorsanız fonksiyonel yumurtalık kistlerini engelleyemezsiniz. Sık sık yumurtalık kistleri gelişiyorsa, doktorunuz yumurtlamanızı durdurmak için hormonal doğum kontrolü reçete edebilir. Bu, yeni kist gelişme riskinin azalmasına yardımcı olacaktır.